Üreme çağındaki kadınların yaklaşık %6-8’inde görülmektedir. Sebebi tam olarak bilinmemekle birlikte hipofizden salgılanan ve overlerin normal çalışmasını sağlayan gonodotropinlerin salınmasındaki dengesizlik, insülin direnci ve kronik inflamasyon suçlanmaktadır.

Polikistik Over Sendromunun Belirtileri nelerdir ?

• Adet düzensizliği, adetlerde gecikme (sıklıkla 2-3 ayda bir adet görme, ya da bir yılda 9 ‘dan az adet görme)
• Yüzde ve vücutta kıllanma artışı şeklinde kendini gösteren erkek tipi kıllanma (hirsutizm).
• Ciltte yağlanma
• Sivilcelenme (akne).
• Erkek tipi saç sökülmesi (alopesi).
• Ses kalınlaşması.
• Kilo alma ya da kilo vermede zorluk.
• İnfertilite (kısırlık).

Polikistik Over Sendromunun Tanısı nasıl koyulur ?

• Aşağıdaki 3 kriterlerin en az ikisinin varlığında Polikistik over tanısı koyulur.
• Yumurtlama azlığı (oligomenore ) ya da hiç olmaması (amenore)
• Ultrasonda yumurtalıkta polikistik over görüntüsünün saptanması
• Klinik veya laboratuvar bulgusu olarak hiperandrojenizm saptanması (hirsutizm , alopesi , akne veya kanda testesteron seviyelerinde artış)

Polikistik over sendromunun tedavisi nasıl yapılır ?

Polikistik Over Sendromu tedavisinde bilinmesi gereken en önemli nokta; mevcut tıp bilgileri ışığında PCOS’u kökünden çözüp atan bir tedavi henüz geliştirilememiş olmasıdır.

1. Basamak tedavide;

Hastaların yaşam tarzlarını değiştirmeleri çok önemlidir. Etiyolosijinde insülin direnci ve kronik inflamasyonun suçlanması nedeniyle hayat tarzında yapılacak kalıcı değişiklikler PCOS semptomlarını azaltmada ve yumurtalıkların tekrar çalışmaya başlamasında etkili olmaktadır.

• Kilo vermek (mevcut kilolarının en az %10’unu vermeleri)
• Düzenli spor yapmak (en az haftada 3 gün 30-45 dk yürüyüş, yüzme)
• Karbonhidrattan ve glutenden fakir beslenme, protein ağırlıklı ve sebze - meyve ağırlıklı beslenme
• Düzenli uyku (7-8 saat)
• Stresten uzak durma.

2.Basamak tedavide;

Yeterli kiloya ulaşması, düzenli spor ve diyet yapmamısına rağmen şikayetlerinde değişiklik olmayan hasatalarda semptoma yönelik tedavi planlanır.

Adet düzensizliği ile gelen ve korunma isteyen hastalarda öncelikle tercihimiz doğum kontrol hapları olmaktadır.

Gebelik planlayan hastalarda yumurta geliştirici ve gerektiğinde yumurta çatlatmayı sağlayan ilaçlar tedaviye eklenir. Öncelikle Klomifen Sitrat ya da Aromataz İnhibitörleri ile yumurta gelişimi takip edilir. 3-4 siklus tedaviye rağmen gebelik elde edilemezse, tedaviye gonadotropinlerin kullanımı ile devam edilir ve sıklıkla tedaviye aşılama da eklenir. Bundan da yanıt alınamayan hastalarda en son basamakta İnvitro Fertilizasyon (tüp bebek tedavisi) uygulanır.

İnsülin direnci olan hastalarda insülin direncini azaltan metformin kullanılabilmektedir. Tedaviye Miyo-inositolün eklenmesi de insülin direncinin azaltılmasında etkili olabildiği yaılan çalışmalarda görülmüştür.

Kıllanma artışı ile gelen hastalarda antiandrojenik etkili doğum kontrol hapları ile birlikte lazer epilasyon uygulanmaktadır.

Polikistik Over Sendromu (PCOS) henüz nedeni tam olarak ortaya konulamamış bir şekilde , yumurta gelişimini ve yumurta çatmamasını engellediği ya da düzensiz hale getirdiği için hamile kalma olasılığını düşürmektedir. Bu nedenle PCOS’lu kadınların hamile kalma ihtimali, normal kadınlara göre daha düşüktür. 

Yumurta gelişimindeki ve yumurta çatlamasındaki aksaklıktan sıklıkla insülin direnci ve kronik enflamasyon suçlanmaktadır. Bu nedenle insülin direncinin düşürülmesi ile yumurta gelişiminin ve yumurtlamanın kendiliğinden oluşabildiği görülmüştür.

İnsülin direncini düşürmek için hemen ilaç başlamaktan ziyade öncelikle hayat tarzı değişikliği yapılması gerekmektedir. Hayat tarzındaki kalıcı değişiklikler ile yumurtalıkların çalışmaya başladığı ve hastaların kendiliğinden gebe kalabildikleri görülmektedir.

Bunun için;

• Kilo verin ( mevcut kilonuzun en az %10’unu vermeniz )
• Düzenli spor yapın (en az haftada 3 gün 30-45 dk tempolu yürüyüş, yüzme… gibi kardiyak aktiviteyi artırıcı sporlar )
• Karbonhidrattan fakir ( hamurişi , pilav , makarna ❌), protein ağırlıklı ve sebze - meyve ağırlıklı beslenin. Polikistik over sendromu temelinde kronik inflamasyon da sorumlu tutulduğu göz önüne alınırsa glutensiz beslenmenin de faydalı olabileceği düşünülmektedir. Hatta bu konuda bir diyetisyenden de destek alabilirsiniz.
• Paketli gıdaklardan uzak durun.
• Düzenli uyku uyuyun.( 7-8 saat )
• Stresten uzak durun
• Myo-inositol içeren vitamin desteğini doktorunuz ile görüşerek başlayabilirsiniz.
• Kilonuz fazlaysa beraberinde metformin gibi insülin direnci düşürücü ilaç doktor kontrolünde başlanabilir.

Bütün bu değişikliklere rağmen halen gebelik oluşamazsa;

• Yumurta geliştirici ve yumurtlamayı destekleyici tedaviler başlanır. Genellikle Klomifen sitrat, Aromataz inhibitörleri ( Letrozol …) ile tedaviye başlanabilir. Bunların kullanımı ile yumurta gelişimi takip edilir ve gerekli görülürse tedaviye yumurta çatlatıcı tedaviler de eklenebilir.
• Klomifen Sitrat ve ya Aromataz İnhibitörleri ile yapılan tedavinin 4-6 ay kullanılmasına rağmen gebelik oluşamazsa Gonadotropinlerin ( rekombinant FSH..) kullanılması ile tedaviye devam edilebilir. Sıklıkla bu tedaviye İntrauterin İnseminasyon ( aşılama ) da eklenmektedir.

Tedavi sırasında unutulmaması gereken en önemli nokta, tedavinin basamak basmak uygulanmasıdır. İlk tedavi sonrası gebelik oluşmazsa üzülmeyin, umudunuzu kaybetmeyin ve denemeye devam edin.

Tedavide son basmak ise genellikle İnvitro Fertilizasyon ( tüp bebek) tedavisidir. Günümüzde tüp bebek tedavilerinin gelişmesi ile yüz güldürücü sonuçlar alınmaktadır.